BASI YARALARINI ÖNLEMEK

Bası yarası genellikle hiç hareket etmeden uzun süre aynı pozisyonda oturmaktan ve ya yatmaktan dolayı oluşur. Normalde, eğer uzun süre aynı pozisyonda oturur ya da yatarsak, kendimizi rahatsız hissetmeye başlarız ve pozisyonumuzu değiştirir ya da hareket ederiz. Omurilik felçlileri aynı pozisyonda uzun süre aynı pozisyonda bulunduklarını hissetmeyebilir ve bunu değiştirmeyebilirler.

Bası yarası sadece bir kaç saat içinde oluşabilir. Cildin renk değiştirmesiyle kendini beli eder. O bölgedeki cilt normalde olduğundan daha koyu bir renk alır. Eğer hemen tedavi edilmezse birkaç gün içinde ciddi bir yaraya dönüşebilir, daha da uzun zaman geçerse ciltte bir deliğe dönüşebilir, ve bu da iyileşmesi aylarca sürebilecek ve hatta cerrahi müdahale gerektirebilecek ölümcül bir yaraya dönüşebilir.

Bası yaraları vücudun ağırlığını taşıyan ve kemiklerin hemen cildin altında yer aldığı bölgelerde oluşur. Riskli bölgeler kişinin oturması ( kalça bölgesi), sırt üstü , yüz üstü, sağ ve ya sol tarafına yatmasına göre değişir.

Bası yaralarına sebebiyet verebilecek diğer sebepler şunlar olabilir;

• Vücudu sıkı saran, vücuda yapışan giysiler giymek
• Yemek pişirirken ve ya yerken kucağa sıcak tencere ve ya tabak koymak
• Kırışık çarşaf üzerinde ve ya pürüzlü bir yüzeyde oturmak ya da yatmak
• Haşereler tarafından ısırılmak
• Isıya çok yakın bir yerde oturmak ya da üzerine sıcak su dökmek

BASI YARALARINI OLUŞMADAN ÖNLEMEK

Cildin herhangi bir yeri baskı altında kaldığında, o kısım koyu bir renk alır ve bu baskı unsuru ortadan kalktığında da bu koyu renk 2-3 dakika içerisinde kaybolur. Eğer bu koyu renk 5 dakika geçmesine rağmen kaybolmamışsa, cilt çok uzun zamanlı ve şiddetli bir baskıya maruz kalmış demektir.

Bu koyu renkli bölge dokunulduğunda da sıcaktır. Bu esnada, pozisyon değiştirilerek bası yarası oluşmasına meyilli olan bu bölge tamamen iyileştirilebilir. Cilt tekrar eski normal rengine dönüşene kadar bu kısım her türlü baskıdan korunmalıdır.

Bası yaralarını önlemek ;

Bası yaralarını önlemenin en iyi yolu sık sık hareket etmektir. Kişi aynı pozisyonda uzun zaman oturmamalı ve ya yatmamalıdır.

a) Yatan kişilerde,

Eğer kişi yatıyorsa, pozisyonunu sırt üstü, yüz üstü, sağa dönük, sola dönük olacak şekilde her 2 saatte bir değiştirmelidir. Döşeği sıkı dokunmuş olmalı fakat ne fazla yumuşak ne de sert olamamalıdır. Kalın sünger bir döşek idealdir.

Omurilik zedelenmesinin ilk aylarında vücudun kemikli bölgelerini korumak için yastık, pedler, katlanmış havlular ve battaniyeler koyulmalıdır. Böylece “kemikli kısımlar” yastık, ped, battaniye arasında kalarak bası yaraları oluşma riskini azaltır. Kişi oturmaya ve hareket etmeye başladığında bunlara gerek yoktur. Yatağının başında ve ya ayak ucunda bulunacak bir destek ( demir ve ya tahtadan) kişinin dönmesini kolaylaştırır. Yatakta düzgün ütülenmiş kırışıksız çarşaf kullanılmalı, çarşaf ıslandığında ya da kirlendiğinde hemen değiştirilmelidir, kirli ve kırışık çarşaflar bası yaralarına sebep olur.

b) Sandalyede Oturanlarda;

Omurilik felçlisi kişiler sıkı dokunmuş, sünger bir döşeği olan sandalyelere oturmalıdırlar.

Bu tür döşekler bası yaralarını engellemede yardımcı olur. Direk olarak tekerlekli sandalyenin kanvas, metal, ve ya sert tahta oturağına oturmak bası yaralarına sebebiyet verebilir. Eğer kullanılan döşek, oturulan kısımda cilt renginin değişmesine sebep oluyorsa hemen değiştirilmelidir.

Tekerlekli Sandalyede Bası Yaralarını Önleme Teknikleri;

• Tekerlekli sandalyeyi arkaya doğru yatırınız.
• Kolları ve sırtı öne doğru eğme egzersizi yapınız.
• Tekerlekli sandalyede bir taraftan diğer tarafa dönme egzersizini yapınız.
• Kollarınızla tekerleklere tutunarak kalçanızı sandalyenin döşeğinden kaldırınız.

Bası yaralarının günlük kontrolü;

Cildinizde bası yarası oluşmaya elverişli bir bölge olup olmadığının tespiti için her gün, sabah ve akşam olmak üzere en az günde iki kez, vücudunuzun göremeyeceğiniz kısımlarını bir aynanın yardımı ile kontrol ediniz.

Eğer vücudunuzun herhangi bir yerinde “koyu renk almış” bir bölge görürseniz, o bölge üzerinde baskı yaratmayacak bir pozisyon alınız.

EĞER BASI YARASI OLUŞMUŞSA NE YAPMALI?

Kişi bası yarası oluşmaya başlamış olan bölgenin üzerine iki gün hic bir baskı gelmeyecek şekilde oturmalı ve ya yatmalıdır. Eğer 2. günün sonunda hala geçmemişse, mutlaka bir doktora gidilmelidir.

Bası yaralarını önlemek için diğer tedbirler;

• Tekerlekli sandalyede doğru şekilde oturulmalıdır.
• Vücut her gün düzenli olarak yıkanmalıdır.
• Yıkandıktan sonra vücut yumuşak bir şekilde kurulanmalıdır.
• Giysiler kirlendiği ya da ıslandığı anda değiştirilmelidir.
• Sağlıklı beslenilmeli ve çok zayıf ya da şişman olmaktan kaçınılmalıdır.
• Bol ve sağlıklı giysiler giyilmelidir.
• Tekerlekli sandalyede mutlaka ayakkabı ve ya terlik giyilmelidir
• Isıya yakın yerlerde bulunulmamalı ve sıcak içecek ya da yiyecek taşırken çok dikkatli olunmalıdır.
• Talk pudrası kesinlikle kullanılmamalıdır; bu cildin doğal yağlarını emerek cildi kurutur.
• Tekerlekli sandalyede dolaşırken ve ya hareket ederken felçli bacakları ve ya kolları herhangi bir yere çarpmamalıdır.
• Kırışık çarşaf üzerinde yatılmamalıdır.